Een Tanganyika aquarium inrichten

Een goed ingericht Tanganyika aquarium

Wat voor stenen kan ik gebruiken?

De stenen die men gebruikt zijn afhankelijk van smaak, maar ook van de dieren die ertussen moeten leven. Het is bekend dat veel Tanganyika-cichliden grazen van de algenlaag (“Aufwuchs”) op de vaak gladde stenen uit het meer. Verder zijn stenen liefst donker van kleur: de kleuren van de vissen komen beter uit, en het is bekend dat vissen zich prettiger voelen boven een donkere ondergrond.

Maaskeien komen hier vrij sterk mee overeen. Deze stenen zijn echter weer redelijk moeilijk te stapelen door hun ronde vorm. Er zijn ook stenen die vrij glad van oppervlak zijn, en grillig genoeg zijn om stevig te stapelen. Lavasteen heeft scherpe randen en wordt vaak afgeraden omdat vissen zich eraan zouden kunnen beschadigen. Of dit waar is valt in twijfel te trekken: in de natuur kan er ook scherp gesteente zijn, en beschadigde vissen hebben meestal met onderlinge schermutselingen te maken. Het is echter wel poreus gesteente, waarin zich allerlei verontreinigingen kunnen ophopen. Het veelgebruikte maansteen is erg licht van kleur en biedt veel schuilplaatsen aan kleine vissen. Veel mensen vinden het erg decoratief, anderen hebben er een hekel omdat het niet lijkt op hoe het meer eruit ziet.

Bij de meeste tuincentra zijn goede stenen te vinden, voor een aantrekkelijke prijs. Informeer wel even of ze niet zijn behandeld met bepaalde chemicaliën tegen algengroei of iets dergelijks.

Het is ook mogelijk stenen na te maken van cement. Zo kunnen grote stenen worden nagemaakt zonder dat er veel gewicht in de bak komt. Lees meer hierover bij het aquarium van Frode Numan: 120x60x60cm – Frode Numan

Hoe kan ik stenen het beste plaatsen?

Voor de plaatsing van stenen moeten ze even goed afgespoeld worden, liefst met heet water. Omdat stenen een behoorlijk gewicht hebben en druk kunnen uitoefenen op de bodem van het aquarium, dienen eerst maatregelen genomen te worden om het aquarium te beschermen. De achterwand dient al stevig op zijn plaats te zitten, en op de bodem wordt een tempex plaat van 1 á 2 cm. dik geplaatst.

Omdat cichliden nogal eens willen graven, verdient het aanbeveling deze tempexplaat te verven met schoolbordverf (niet-giftig). Dit voorkomt dat er een lelijk stuk tempex tevoorschijn kan komen wanneer een kuil de bodem heeft bereikt. Nog mooier is het wanneer de tempex wordt afgedekt met een laag vijverfolie met fijne zandkorreltjes erop gelijmd. Nu valt het bijna niet meer op wanneer de vissen een kuil tot op de bodem hebben gegraven. 

Nu kunnen de stenen geplaatst worden. Het verdient aanbeveling om de rotspartijen op één of meer punten boven het wateroppervlak uit te laten steken. Dat is conform de natuurlijke situatie en bepaalde vissen durven zich alleen dan in de hogere waterlagen te begeven. Eventueel kan tussen een aantal stenen nog een klodder (siliconen)kit worden gespoten om zeker te zijn van een stevige stapel.

Stap voor stap de inrichting

  1. nadat de bak geplaatst is, wordt de achterwand (en evt. zijwanden) geplaatst
  2. op de bodem van de bak wordt een plaat tempex geplaatst
  3. de rotspartijen worden stevig neergezet
  4. het zand kan er nu in
  5. water erin laten lopen van ca. 25 graden (het is niet goed voor de verwarming om een koude bak helemaal naar 25-26 graden te verwarmen
  6. verwarming inschakelen
  7. afhankelijk van de inrichting (eventueel giftige materialen) water meerdere malen verversen
  8. pomp en licht inschakelen
  9. zodra het water helder is het water. Zie ook: Waterwaarden
  10. eventueel Waterwaarden aanpassen
  11. planten plaatsen
  12. 2 weken laten draaien, water verversen en water testen
  13. indien de planten het goed doen en het water is in orde: vissen erbij

Achterwand

Als achterwand zijn er verschillende mogelijkheden. Hieronder staan een paar mogelijkheden en hoe dit zelf gemaakt kan worden.

Achterwand van purschuim
Spuit met bouwschuim (poly-urethaanschuim) een reliëf op een stuk hard plastic dat zo groot is als de achterwand aan de binnenzijde van het aquarium. Controleer vooraf of het geheel na fabricage buiten de bak ineens erin te plaatsen is. Maak anders de achterwand in delen. Nadat het schuim is uitgehard, kan met een scherp mes een reliëf naar smaak in het schuim worden gesneden. Vervolgens kan de wand worden bestreken met epoxyhars waaraan een kleurstof/kleurstoffen zijn toegevoegd. Doe dit tweemaal, zodat een goede harde laag wordt verkregen. Als alternatief kan de wand met ongekleurde epoxyhars worden bestreken waarna, voordat de hars droog is, de epoxy wordt ingewreven met zand. Dat kan bv. het zand zijn dat later ook op de bodem komt. Nadat het geheel geplaatst is, wordt het aquarium gevuld en een week met rust gelaten. Ververs dan alle water. Herhaal deze routine minstens driemaal om alle oplosbare gifstoffen te verwijderen.

reliefwand van tempex en tegellijm
Snijd van verschillende stukken tempex vormen die op rotsen gelijken en plak deze met siliconenkit aan de achterwand van het aquarium. Laat de lijm drogen. Met een aansteker of een brander kan het oppervlak nog iets onregelmatiger worden gemaakt. Bestrijk nu de tempex met tegellijm waaraan eventueel een kleurstof is toegevoegd. Nadat het geheelklaar is, wordt het aquarium gevuld en een week met rust gelaten. Ververs dan alle water. Herhaal deze routine minstens driemaal om alle oplosbare gifstoffen te verwijderen.

Reliefwand van polystyreen (geen tempex)
Voor de achterwand die ik ook zelf in mijn aquarium heb, is als basismateriaal polystyreen gebruikt. Dit is een kunststof die als isolatiemateriaal wordt gebruikt. Merknamen als Roofmate en Floormate komen misschien bekender voor.

Klik hier voor een stap voor stap beschrijving van het maken van deze achterwand.

Bodembedekking

De bodembedekking dient in de eerste plaats ten goede te komen aan het gedrag van de vissen. Er zijn veel soorten die graag graven: een echte liefhebber geeft hen dan ook de mogelijkheid hiertoe. Hoe dit niet te laten leiden tot een lelijke bak staat bij plaatsing genoemd. De meesten geven voorkeur aan zand als bodembedekking. Vaak zien we ook grind of fijn grind. Zand komt het meest overeen met de natuurlijke situatie. Metselzand van de bouwmarkt is in principe bruikbaar, maar het bevat soms verontreinigingen die troebel water en mogelijk verkleuringen van de bodem kunnen veroorzaken. Koop de bodembedekking liefst bij de aquariumspeciaalzaak. Voordeel van zand is dat verontreinigingen op het zand blijven liggen en zo met de stroming vlot richting filter worden afgevoerd. Een nadeel is dat bij reinigen van de ruiten (vooral onderaan) het zand eenvoudig tussen sponsje, magneet of prop watten raakt, zodat dit krasjes op de ruit kan veroorzaken. Grind, dat bestaat uit grotere steentjes, zal wat dit betreft minder snel hinderlijk zijn. Hier zal vuil zich dan weer wat sneller in kunnen ophopen. Sommige vissen happen van nature zand op om dit via hun kieuwen uit te zeven. Voor deze dieren is grind ook minder geschikt. Xenotilapia-soorten vertonen dit gedrag bijvoorbeeld. Ook verwoede gravers prefereren zand boven grind.

Planten

Als planten kan men nemen wat er van nature in het meer voorkomt. In principe zien we deze planten maar sporadisch in het Tanganyikameer groeien, zodat deze niet in het aquarium aanwezig hoeven te zijn. In het meer groeit hoornblad en Valisneria spiralis. De laatste is niet de soort met de gedraaide blaadjes, wat de naam doet vermoeden. De naam komt van de bloeiwijze: de bloem groei aan een spiraalvormige steel richting oppervlak. Hoornblad uit de Nederlandse sloot wordt afgeraden vanwege de mogelijke insleep van ziektekiemen. In principe schijnt dit niet helemaal de juiste soort te zijn, maar het hoornblad uit het meer wordt in Nederland niet aangeboden. 
Een andere plant die geschikt is voor het beplanten van een cichlidenbak is: Anubias.

Hout

Kienhout is oorspronkelijk afkomstig uit veengenbieden. De boomstronken die zich hierin bevonden zijn nooit gaan rotten doordat ze geconserveerd werden door de zuren die in het veenwater opgelost zijn. In het water van een veengebied is in verhouding dan ook weinig leven. Wordt dit hout later in een Tanganyikabak geplaatst, dan geeft dit langzaam looizuur af aan het water. Twee nadelige effecten zijn hiervan dat het water een geelachtige kleur krijgt en dat de pH nadelig wordt beïnvloed.

Apparatuur

De apparatuur blijft het meest buiten beeld wanneer het in een biologisch filter geplaatst is. Verwarming en aanzuigslang van het filter kunnen ook achter aan aantal stenen worden weggewerkt. Zorg wel voor voldoende stroming van water om het verwarmingselement heen. Veel achterwanden die zelf worden gemaakt kunnen slangen e.d. herbergen. Bedenk wel dat het niet eenvoudig is achteraf nog veranderingen aan te brengen.